Dalam bidang demografi dan ekologi, kadar pertumbuhan penduduk ialah kadar pecahan pertumbuhan bilangan penduduk sesebuah kawasan. Secara terperincinya, kadar pertumbuhan penduduk biasanya bermaksud perubahan bilangan penduduk sepanjang suatu tempoh, yang dinyatakan secara peratusan bilangan penduduk in the population pada awal tempoh tersebut, iaitu seperti rumus berikut:

K a d a r   p e r t u m b u h a n = ( b i l a n g a n   p e n d u d u k   p a d a   a k h i r   t e m p o h   −   b i l a n g a n   p e n d u d u k   p a d a   a w a l   t e m p o h ) b i l a n g a n   p e n d u d u k   p a d a   a w a l   t e m p o h {\displaystyle \mathrm {Kadar\ pertumbuhan} ={\frac {(\mathrm {bilangan\ penduduk\ pada\ akhir\ tempoh} \ -\ \mathrm {bilangan\ penduduk\ pada\ awal\ tempoh} )}{\mathrm {bilangan\ penduduk\ pada\ awal\ tempoh} }}}

(Terhad kepada tempoh yang cukup singkat.)

Rumus di atas boleh dikembangkan menjadi: kadar pertumbuhan = kadar kelahiran kasar - kadar kematian kasar + kadar imigrasi bersih, or ∆P/P = (B/P) - (D/P) + (I/P) - (E/P), yang mana P ialah jumlah penduduk, B ialah jumlah kelahiran (births), D ialah jumlah kematian (deaths), I ialah jumlah pendatang masuk (immigrant), dan E ialah jumlah penghijrah keluar (emigrant).

Rumus ini membolehkan pengenalpastian punca pertumbuhan penduduk, baik pertambahan semula jadi mahupun pertambahan kadar imigrasi bersih. Pertambahan semula jadi ialah pertambahan penduduk asli yang berpunca dari kenaikan kadar pertumbuhan, penurunan kadar kematian atau kedua-duanya sekali. Kadar imigrasi bersih pula ialah perbezaan antara bilangan imigran (pendatang masuk) dan bilangan emigran (penghijrah keluar).

Cara yang paling laris digunakan untuk menyatakan pertumbuhan penduduk adalah secara nisbah, bukan kadar. Perubahan kependudukan sepanjang satu tempoh dinyatakan sebagai peratusan penduduk pada awal tempoh tersebut, iaitu:

N i s b a h   p e r t u m b u h a n = K a d a r   p e r t u m b u h a n × 100 % . {\displaystyle \mathrm {Nisbah\ pertumbuhan} =\mathrm {Kadar\ pertumbuhan} \times 100\%.}

Nisbah (atau kadar) pertumbuhan positif menandakan bilangan penduduk bertambah, dan yang negatif pula menunjukkan bilangannya berkurangan. Nisbah pertumbuhan sifar pula menunjukkan bahawa bilangan penduduk adalah sama pada dua masa yang berlainan, iaitu perbezaan bersih antara kelahiran, kematian, penghijrahan masuk dan keluar adalah kosong. Walau bagaimanapun, kadar pertumbuhan mungkin setakat kosong biarpun adanya perubahan ketara dalam kadar kelahiran, kadar kematian, kadar penghijrahan dan taburan usia antara dua masa.[1] Begitu juga, peratusan kadar kematian bersamaan dengan bilangan kematian purara setahun untuk setiap 100 orang dalam jumlah penduduk.

Sukatan kadar pembiakan bersih juga berkaitan dengan hal ini. Andai tiadanya penghijrahan, kadar pembiakan bersih melebihi satu menandakan jumlah penduduk wanita makin bertambah, sementara kadar pembiakan bersih yang kurang dari satu (kesuburan kurang paras penggantian) pula menandakan jumlah penduduk wanita kian menurun.